Eve tuvaletini yapan bir köpek, evcil hayvan sahibi olmanın en sinir bozucu yanlarından biri olabilir. Tuvalet alışkanlığı ile ilgili bana danışan köpek sahipleri çoğu zaman ağlamaklı, çaresiz hatta sinirli bir şekilde bu durumu çözemediklerini anlatırlar. Aslında genellikle yapmaları gerekenleri hayatlarının yoğunluğu gibi sebeplerle uygulayamamış ve köpeklerinden gerçekçi olmayan beklentiler içine girmişlerdir. Yavru köpeklerin tuvalet alışkanlığı kazanmaları 6 ila 12 aya kadar sürebiliyor. Peki yetişkin köpek tuvalet eğitimi konusunda neler yapabiliriz?
Köpeğinizin geldiği yer barınak, bahçe ya da başka bir ev olsa da eve geldiği ilk andan itibaren çeşitli stratejilerle ona tuvaletini nereye yapması gerektiğini anlatmamız gerekebilir. Bazı köpekler küçük mesaneleri olduğundan daha sık tuvalete çıkma ihtiyacı duyabilir. Ya da size gelene kadarki süreçte nasıl bir alışkanlık kazandılar? Bu bilgilere sahip olmak tuvalet eğitiminde bize yol gösterebilir.
Yeni Köpek ve Tuvalet Eğitimi
Eve yeni bir köpek getirdiğiniz zaman sanki hiç tuvalet eğitimi almamış gibi davranmak en doğru yoldur. Yeni ev demek yeni kokular, yeni kurallar ve yeni bir rutin demektir. O yüzden sıfırdan başlamak daha kısa sürede başarılı olacaktır. Onu sık sık dışarı çıkarmalı ve beklentinizi net ifade etmelisiniz.
Bazı köpekler tuvalete çıkmaları gerektiğini size çeşitli yollarla gösteriyor olabilir: Sürekli kapıya doğru gitmek, huzursuz davranmak, tasmasının başında durmak gibi. Bazıları ise hiç sinyal veremeyebilir. Bu nedenle düzenli bir şekilde dışarı çıkarmak önemlidir.
Tuvalet eğitiminde eve yeni gelen köpeğe verdiğimiz mesajlar ve koyduğumuz kurallarda net ve istikrarlı olmanız gerekir. Köpeğiniz dışarı tuvaletini yaptığında mutlaka ödül ve sözlü olarak onay cümleleri kurmak önemlidir.
Köpeğiniz eve tuvaletini yaptığında ise direkt olarak dışarı çıkarmalısınız ve beklentinizin bu olduğunu göstermelisiniz.
Köpeğiniz sizden gizli bir alana tuvaletini yaptığındaki rahatlama hissi, ona iyi bir şey yaptığını düşündürebilir. Bu yüzden böyle bir fırsat da verilmemeli. Peki nasıl?
Ortamı İyi Yönetmek
Köpeğiniz tuvalet alışkanlığını oturtana kadar ya sürekli gözünüzün önünde olmalı ya da güvenli ve kontrollü bir alanda bulundurulmalıdır. Bu şekilde hata anında onu hızlıca yönlendirebilir ve istenmeyen alışkanlıklar kazanmasına yardımcı olabilirsiniz. Çit, bebek kapısı ya da kafes kullanamıyorsanız, belinize bir tasma bağlayarak bu süreci yönetebilirsiniz. Tüm özgürlüğünü tuvalet eğitiminin ve istenmeyen davranışların önüne geçtikten sonra vermeniz süreci çok hızlandırır.
Kafes Eğitimi ile ilgili bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Eve yeni gelen köpeğinizin düzenli olarak dışarı çıkmasını sağlamak için alarm kurabilirsiniz. Evde olabilecek “kaza”ları önlemek tuvalet alışkanlığı süreci için çok önemlidir.
Bir diğer sık yapılan önemli hata da, köpeğinizi banyo, mutfak gibi temizliğinin kolay olduğunu düşündüğünüz fayans zeminli odalara kapatmaktır. Bu büyük hata, köpeğinize eve tuvalet yapmanın normal olduğunu düşündürür. Bu da eve tuvalet yapmanın normalize olmasının yanısıra dışarı yapmayı öğrenmeyi ve tutma beceresini kazanmayı önler ya da geciktirir.
Evdeki Kokuları Temizleyin
Evde başka hayvanlara ait kokular varsa, bunun için üretilmiş özel ürünlerle bu kokuları mutlaka yok edin. Ağır kimyasal temizleyiciler değil, doğal içerikli – hayvanlara zarar vermeyen – ama bu kokuları yok etmek için tasarlanmış ürünlerden alın ve evinizde koku olmadığına emin olun. Ayrıca sizin o kokuyu almamanız köpeğinizin almayacağı anlamına gelmez 🙂
İyi Davranışları Ödüllendirin (Pozitif Pekiştirme)
Köpek eğitiminin olmazsa olmazı ödüllendirmedir. Bu tuvalet eğitiminde de geçerlidir. Köpeğinizin çooook sevdiği ödülleri keşfedin ve en sevdiğini dışarı tuvaletini yaptığında vermek için saklayın. Köpeğinizle dışarı çıkın ve yapmasını istediğiniz bir yere götürerek “hadi çiş” gibi bir şey söyleyin. Çiş ya da kaka yaptığında: Jackpot! Bol bol sevin ve ödüllendirin. O anda ve orada! (Ödül için eve dönmeyi beklemeyin.)
Tuvaletini dışarı yaptıktan sonra ise anında eve dönmenizi önermem. Bu dışarıyı ve gezmeyi seven köpeklerde şu düşünceye yol açar: “Tuvaletimi yaptığımda hemen eve dönüyoruz, en iyisi ben tutayım da biraz daha gezelim.” Hemen eve dönmek yerine kısa bir süre dışarda vakit geçirin ya da kısa bir oyun oynayın.
“Hadi Çiş” Gibi Bir Komut Ekleyin
Köpeğiniz tuvaletini yapmak üzereyken “hadi çiş” gibi bir komut ekleyin. Böylece yaptığı davranış ve komut ilişkilendirilir ve ilerde de çok işinize yarar! Tuvaletini dışarı yapana kadar bekleyin ve sonra hemen orada ödüllendirin.
Köpeğim Dışarı Tuvalet Yapmıyor!
Eğer tuvaletini yapmadıysa ve eve dönmek zorunda kaldıysanız, onu kontrollü bir alanda tutarak eve yapmasını mutlaka engelleyin. Ve 10-15 dakika sonra yeniden çıkarın. Köpeğinizin dışarıya tuvaletini yapmasını sağlamak için evdeki çiş-kaka kokusunu kağıt havlu vb. bir şeyle alarak dışarıdaki tuvaletini yapmasını istediğiniz yere koyun. Kokular bu konuda çok işe yarar.
Evde Tuvalet Kazaları Olduğunda Ne Yapmalıyım?
Köpeğinizi iş üstünde yakalamadan tepki vermeyin. Eğer tuvaletini eve yaparken yakaladıysanız, onu korkutmadan ama davranışını kesintiye uğratacak bir tepki vererek hemen dışarı çıkarın. Dışarda yapmaya devam ederse mutlaka bol bol ödüllendirin. Bu şekilde, istenmeyen davranışı düzeltip kesintiye uğratırken, istenen davranışı ödüllendiriyor ve mesajınızı köpeğinizin anlayabileceği net bir şekilde iletmiş oluyorsunuz.
Tuvalet Eğitimini Kolaylaştırmak İçin Diğer Öneriler
Kaliteli Beslenme
Yüksek kaliteli bir mama vermek, köpeğinizin daha iyi besin emilimi sağlamasına ve daha az atık (yani daha az ve daha küçük dışkı) üretmesine yardımcı olur. Her gün belirli saatlerde, 15-20 dakikalık bir süre içinde yemelerini sağlamak için mama verme düzeni oluşturun.
Köpeklerin, tıpkı bizim gibi, taze suya her zaman erişimleri olmalıdır.
Boşaltım Zamanlarını Düzenlemek
Köpeğinizi şu zamanlarda mutlaka dışarı çıkarın:
- Sabah uyanır uyanmaz
- Yemek yedikten sonra
- Kafes/çit alanından çıkar çıkmaz
- Oyun oynadıktan sonra
- Misafir gelmesi gibi bir heyecan yaşandıktan hemen sonra
Bu basit yöntemler, kazaların azalmasına ve köpeğinizin tuvalet alışkanlığı sürecini kolaylaştırmanıza yardımcı olacaktır.
Hareket Alanı İhtiyacı
Bazı köpekler hareket etmeyi sever ve tuvalet ihtiyacını gidermek için de hareket etmesi gerekebilir. Bu gibi durumlarda daha uzun bir gezdirme kayışı edinerek ona bu süreçte yardımcı olabilirsiniz. (Otomatik uzayan makaralı tasmalardan pek çok sebepten dolayı uzak durmanızı öneririm.)
Hands free gezdirme ve eğitim kayışı linki
Köpek Tuvalet Eğitiminde Yanlış Bilinenler
Sorun: “Köpeğim kuytu köşelere giderek gizlice gidip tuvaletini yapıyor.”
Çözüm: Tam da bu nedenle sürekli aktif gözetime ya da alan kısıtlamasına ihtiyaç var. Köpeğiniz tuvalet alışkanlığını tam olarak kazanana kadar bu alanları mutlaka kapatın ve erişimi engelleyin.
Sorun: “Köpeğim bunun yanlış olduğunu biliyor ve bir yere tuvaletini yaptığında saklanıyor.”
Aslında olan: Köpeklerin çok iyi beden dili okuduğunu lütfen unutmayın. Siz evde tuvalet yapıldığında “ne yaptın sen” vb. cümleleri kurarken o aslında beden dilinizi okuyor ve tam olarak neye kızdığınızı anlamasa bile korkuyor. Sanılanın aksine suçluluk duymuyorlar. Üstüne üstlük aranızdaki güven bağı ve iletişim zedeleniyor.
Özellikle evde kaka bulduğunuzda onları “iş üstünde” yakalamadan kızdığınız zaman Koprofaji (Dışkı Yeme) gibi davranış bozukluklarının önünü açıyorsunuz ne yazık ki.
Artık söylemeye bile gerek yok ama yine de son söz olarak ekleyeyim: Köpeğinizi gazeteyle korkutmak, burnunu halıya sürtmek gibi saçma sapan yöntemlerin işe yaramadığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
Unutmayın ki yaşı farketmeksizin bir köpeğin eğitimi evinize geldiği ilk günden başlar. Ona neyin doğru neyin yanlış olduğunu adil ve anlayabileceği yöntemlerle anlatmak da bizim en önemli görevimiz.
Yardımcı olabilecek diğer linkler: