Bazen köpeklerin oyundan kavgaya geçişleri çok hızlı olabilir, ancak öncesinde genellikle bunun sinyallerini verirler. Bu sinyalleri okumak içinse onların hareketlerini iyi gözlemlemeniz gerekir. Normal şartlarda sağlıklı ve dengeli bir oyunda köpekler arasında kazanan ya da kaybeden yoktur. Oyun da sosyalleşme gibi öğrenilebilen bir şeydir.
Köpeklerin zihinsel ve bedensel sağlığı ve egzersiz ihtiyacı için oyun en iyi araçtır. Oyunla yapılan eğitimler ve girilen etkileşimler, köpeklere diğer köpeklerin ya da insanların yanında nasıl davranmaları gerektiği konusunda ipuçları verir. Köpekle yaşayan herkes en azından bir kez “bu oyun mu yoksa kavgaya doğru mu gidiyor” diye düşünmüştür ya da karşı tarafa sormuştur. Bu endişe genellikle köpekler arasında güç ve boyut farkı fazla olduğu zaman daha çok belirir. Peki böyle bir durumda nelere dikkat etmeliyiz?
Sağlıklı ve güvenli oyun nasıl tanımlanır?
Veteriner hekim ve davranış uzmanı Dr. Lisa Radosta, köpeklerin normal oyununu şöyle tanımlıyor:
- “Normal oyun sırasında kovalama, yakalama, ısırma (dişleme anlamında), hırlama gibi hamleler olabilir, ki bu davranışlar daha ciddi, sert etkileşimlerde de görülür. Ancak sağlıklı bir oyunda bu davranışlar asla yaralanma ile sonuçlanmaz. Örneğin, bir köpek diğer köpeğin dikkatini çekebilmek için havaya atlayıp havayı ısırıyor gibi yapabilir. (Agresif olan köpeklerde de bu davranış gözlenebilir.)
- Köpekler arasındaki normal bir oyunda, kazanan ya da kaybeden yoktur. Durum çoğu zaman eşittir, yani kovalayan ve kaçan rolleri sık sık değişir. Bir köpek diğerini kovalarken sonra diğeri onu kovalamaya başlayabilir. İki taraf da bundan keyif alabilir.
- Psikolojide kendini sabote etme denilen durum, köpeklerde de gözlenebilir. Örneğin çok iri bir köpek, küçük ya da yavru bir köpeğin seviyesinde oyun oynamak için sırtüstü yatarak en zayıf katılımcının lehine davranabilir.
- Bir diğer oyun sinyali de çoğumuzun yakından bildiği oyun pozisyonudur. Köpeğin ön patileri dirseklerine kadar yerdedir, poposu havadadır ve yüzünde sakin, keyifli, oyuncu bir ifade vardır. Ağzı hafif açık ve rahat pozisyondadır.”
İlgili yazı: Oyunun faydaları ve oyun önerileri
Sağlıksız ve potansiyel tehlike taşıyan oyun işaretleri
Dr. Radosta, köpeğiniz diğerleriyle oyun oynarken daima onu gözlemlemeniz ve tehlike işaretlerine karşı dikkatli olmanız konusunda uyarıyor.
- Oyunda roller hiç değişmiyor, ve kendini sabote etme denilen durum yaşanmıyorsa: Oyunun kazananı-kaybedeni olmadığını hatırlayın. Örneğin, sadece diğer köpek sizin köpeğinizi kovalıyorsa, köpeğiniz sürekli kaçmak zorunda kalıyor gibi görünüyorsa dikkatli olun.
- Agresif/sert bir oyun gözlüyorsanız ve buna köpeklerin birbirini tutup sallaması eşlik ediyorsa: Tutma ve sallama dediğimiz şey kesinlikle kırmızı alarmdır. Davranışı hangi köpeğin yaptığının bu şartlar altında hiçbir önemi yoktur.
- Köpeklerden birinin sırt tüyleri kabarmışsa: Sırt tüylerinin kabarması endişe ya da korku anlamına gelir. Oyunun iyi bir noktaya gitmediğiyle ilgili bir diğer kırmızı alarmdır.
- Köpeklerden biri kendini oyundan çekiyorsa fakat diğeri ısrarlıysa: Böyle bir durumda kendini oyundan çekmekte olan, oyuna devam etmeyen taraf “kurban/av” durumuna geçebilir. Bu durum da diğer köpekte istenmeyen davranışları tetikleyebilir.
Eğer köpeklerden herhangi birinde yukarıdaki davranışlardan birini görüyorsanız, köpeklere müdahale etmeli ve oyuna ara vermelisiniz. Özellikle diğer köpeği ve insanı iyi tanımıyorsanız, sizi huzursuz eden davranışı onunla gelen köpek sergiliyorsa, hiçbir zaman o kişiden bir ipucu ya da müdahale beklemeyin ve ona güvenmeyin.
Ne yazık ki birçok kişi, köpeklerinin agresif/saldırgan olduğunu fark etmez ya da kabullenmez. Size “rahat ol” ya da “kendi haline bırak, sert olmayı öğrensin” gibi telkinlerde bulunmaya kalkabilirler. Her zaman sezilerinize güvenin, özellikle daha küçük olan ya da korku yaşayan köpek sizinkiyse!
İlgili yazı: Yavru köpekleri erken sosyalleştirmek için nedenler
Aşağıda hafif sert ama sağlıklı bir oyun oynayan iki köpeği görebilirsiniz. Rollerin nasıl değiştiğine dikkatinizi çekelim:
Yavru köpeklere oyunu öğretmek ve sert oynamaktan vazgeçirmek
Köpeklere nasıl oyun oynamaları gerektiğini öğretmek için en iyi dönem yavruluk dönemidir. Bunun için birkaç ipucu verebiliriz:
- Kötü davranıştan vazgeçirmek: Köpeğiniz istenmeyen bir davranış sergilemeye başladığı anda hemen elinize onun dikkatini çekecek bir oyuncak alın. Ona kötü davranışa devam etmek yerine daha iyi bir seçim yapabilmesi için kemirme oyuncağı gibi bir ‘şans’ verin.
- İstediğinizi anlatmak için sesli tepkinizin ardından beden dilinizle de ipucu verin: Yavru köpeğiniz oyun sırasında çok sert ısırırsa, “AH!” diyerek anında oyunu bırakın. 1-2 dakika sonra oynamaya devam edin. Nedenini birkaç deneyim sonra anlayacaktır.
- Mola verin: Eğer köpeğiniz davranışı durdurmak için verdiğiniz ipuçlarını algılayamadıysa, ona kendi alanında oyuncaklarıyla bırakarak küçük bir sakinleşme molası verin.
- Agresif, sert ve gürültülü oyunlar oynamayın: Bazı köpeklerin uyarılma eşiği çok düşüktür ve çok kısa bir sürede agresifleşebilirler. Özellikle bu durumu sezdiğiniz yavrularla ısırmayı motive edebilecek sert oyunlardan kaçınmalısınız.
- Kontrol amaçlı tasma (kayış) kullanabilirsiniz: Bir davranışı durdurmak için ev içinde de kayış kullanabilirsiniz. Tasmayı ASLA aniden ve/ya hızla çekmemelisiniz, bu bir ceza değil! Sadece durum içinde biraz daha kontrollü olmanız için bir araç olarak kullanabilirsiniz. Tasma kullanımına her zaman köpeğin karakter ve eğitim ihtiyaçlarını göz önüne alarak karar vermelisiniz.
Eğer köpeğinizin davranışlarından emin değilseniz ya da oyunlar kontrolden çıkıyor gibi görünüyorsa, mutlaka alanında uzman ve pozitif eğitim yöntemini benimsemiş bir köpek eğitmeninden yardım alın.