Osteoartrit (OA) nedir?
Osteoartrit, kemikleri koruyan eklem kıkırdağının yavaş yavaş bozulması durumudur. Osteo kelimesi “kemik”, artrit kelimesi ise eklem iltihabı ve ağrı anlamına gelir.
Kıkırdak yıpranması eklem iltihabına ve ağrıya yol açar, sonunda da hareket kabiliyeti azalmaya başlar.
OA, köpeklerde en sık görülen artrit türüdür. ABD’de 5 köpekten 1’inin ve 1 yaş üzerindeki köpeklerin %20’sinin osteoartritinin olduğu bilinmektedir.
Köpeklerin topallamasının birincil sebebi de yine bu hastalıktır.
Osteoartrit, yaşlı köpeklerde, büyük ırklarda ve iş köpeklerinde daha sık gözlenir. Ancak yavruluk döneminde kalça ya da dirsek displazisi yaşayan köpeklerde erken yaşlarda görülme ihtimali de yüksektir.
Hastalık ilerledikçe, eklem çevresindeki dokunun kalınlaşması olasıdır ve bu da daha fazla ağrı ve sertliğe neden olur. Kıkırdakta herhangi bir sinir olmadığından, hastalık bir süre fark edilmeden ilerleyebilir. Bu nedenle en gözlemci kişi bile OA’nın ilk belirtilerini kaçırabilir.
Belirtiler görünür olduğunda ise, teşhis ve tedavi için onu hemen veteriner hekiminize götürmeniz şarttır.
Artrit ve osteoartrit arasında ne fark vardır?
Dejeneratif eklem hastalığı (DJD) olarak da bilinen osteoartrit, eklemleri çevreleyen kıkırdakta ilerleyici ve sürekli, uzun süreli bozulma olarak tanımlanır.
Artrit ise eklemlerin iltihaplanması için kullanılan tıbbi terimdir. Osteoartrit, eklem kıkırdağının bozulmasından kaynaklanan, kronik eklem inflamasyonudur.
Köpeklerde Osteoartrit Belirtileri
Osteoartrit belirtileri hastalığın ciddiyetine göre değişkenlik gösterebilir. En sık gözlenen belirtiler şunlardır:
- Sertlik, bacaklarda hassasiyet
- Hareketlilikte azalma
- Yürüyüşte anormallikler
- Yürürken eklemden ses gelmesi
- Topallama
- Dinlenme pozisyonundan/uykudan kalkma güçlüğü
- Dokunulduğunda ağrı, inleme, ciyaklama
- Çabuk yorulma
- İçine kapanıklık ya da agresyon
- Arabaya binişte zorlanma
- İştah kaybı
- Kilo alma / Obezite
- Huzursuzluk
Osteoartrit tipleri
Osteoartrit, herhangi bir travmaya bağlı olmayan, ilerleyici bir hastalıktır.
İkincil osteoartrit, kalça veya dirsek displazisi veya eklem travması gibi nedenlerle tetiklenir.
Köpeklerde osteoartritin nedenleri
Köpeklerde osteoartrit doğuştan olabilir (doğumda kalıtım yoluyla) veya sonradan oluşabilir.
- Yaşlı köpeklerde OA genellikle eklemlerde uzun süreli yıpranma ve aşınmanın sonucudur.
- Osteoartrit, travma, yaralanma, kalça veya dirsek displazisi nedeniyle tetiklenebilir.
- Anormal eklem gelişimi, doğuştan eklem deformasyonu veya kalıtsal eklem durumu nedeniyle olabilir.
- Obezite eklemlere fazla stres yükleyebilir ve erken başlangıçlara neden olabilir.
Köpeklerde Osteoartrit nasıl teşhis edilir?
- Veteriner hekim, köpeğinizle ve geçmişiyle ilgili birçok soru soracaktır ve fiziksel muayene yapacaktır.
- Eklemlerine dokunulduğunda ya da hareket ettirildiğindeki durumu ve eklem sıvısı birikimi olup olmadığını kontrol edecektir.
- Veteriner, eklemde sıvı olduğunu hissederse, sıvının bir örneğini almak ve/ya kas atrofisini çekmek isteyebilir.
- Yaşlı köpeklerde ise kan ve idrar tahlili alınarak köpeğin geriatrik sağlık durumuyla ilgili değerli bilgiye sahip olunabilir.
- OA teşhisi sırasında röntgen oldukça etkili bir cihazdır. Kemiklerdeki değişim, eklemlerdeki daralmalar ve artritle ilgili diğer fiziksel değişimler röntgen sayesinde görülür.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve bilgisayarlı tomografi ise eklemlerdeki uyumsuzlukları ve fiziksel kıkırdak değişimlerini izlemeye yardımcıdır.
Osteoartrit nasıl tedavi edilir?
- OA, tedavisi olmayan ilerleyici bir hastalıktır. Ancak hastalığın seyrini yavaşlatmak, ağrıları azaltmak ve köpeğinizin yaşam kalitesini artırmak için yapabileceğiniz birçok şey vardır.
- Osteoartritin tedavisinde farklı yaklaşımlar bir arada kullanılmalı ve her hasta için bireysel olarak planlanmalıdır.
Tıbbi Olmayan ve Alternatif Tedaviler
- Kilo kontrolü – Aşırı kilolu (obez) köpeklerde hareket kabiliyetini arttırmak ve eklem aşınmasını en aza indirgemek için çok önemli bir adımdır.
- Hidroterapi/Yüzme – Ağırlığı bacaklara vermeyen en ideal egzersizdir, aynı zamanda kas kütlesini korumaya yardımcıdır.
- Fizik tedavi – Eklem ağrısını hafifletmeye yardımcı olmak için ultrason terapisi, elektrik stimülasyonu, masaj, soğuk ve ısı uygulamasını içerebilir.
- Akupunktur, Lazer terapisi, fizik tedavi – Eklem ağrısını azaltmaya yardımcı olur.
- Diyet/Beslenme – Araştırmalara göre yüksek miktarda eikosapentaeonik asit (EPA) ve omega-3 yağ asidi içeren gıdalar (somon, balıkyağı gibi) iltihap azaltmaya yardımcıdır.
- Doğal takviyeler – Glukozamin ve kondroitin sülfat ve içeren takviye ve gıdaların (tavuk kemiği iliği, deniz ürünleri) köpeklerde hastalık seyrinin yavaşlatılmasında ve hareket kabiliyetinin artırılmasında faydalı sonuçlar gösterdiğini belirtilmektedir.
Tıbbî tedavi yolları
- Ameliyat – Hastalığın evresine, durumun ciddiyetine, köpeğin yaşında ve kilosuna bağlı olarak veterineriniz ameliyat önerebilir. (Artroskopik* cerrahi ve eklem replasmanı gibi) *Artroskopi, eklemi ilgilendiren hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanılan minimal bir cerrahi yöntemdir.)
- Glukokortikoidler – Tabletler veya enjeksiyonlarla verilen bu ilaçlar steroidal olmayanlara kıyasla daha yüksek anti-inflamatuar etkiye sahiptir, ancak uzun süreli kullanımlar böbrek sorunları gibi ciddi yan etkilere neden olabilir.
- Nonsteroidal antienflamatuvar ilaçlar (NSAID’ler) – Ağrı ve inflamasyonu azaltabilir ancak özellikle yaşlı köpeklerde sindirim sistemi ile ilgili ciddi yan etkilere sebep olabilir.
- Kondroprotektörler – Eklemin ana yapıları olan eklem kıkırdağı, subkondral kemik ve sinovyal membranın korunması için etkili ilaçlardır. Bu farmakolojik grup, kıkırdak, subkondral kemik ve sinovyal membranın bütünlüğünü korumayı ve bu nedenle osteoartritin ilerlemesini yavaşlatmayı hedef alan ilaçları kapsar.
Osteoartritin İyileşmesi
Osteoartrit sürekli tedavi gerektiren kronik bir hastalıktır. Köpeğin kilosunu kontrol altında tutmak ve veterinerinizin tavsiyelerine sadık kalmak son derece önemlidir. Köpeğinizin aldığı ilaçların yan etkilerini izlemek ve kontrol etmek için düzenli kan tahlilleri gereklidir. Köpeğiniz ameliyat olursa, cerrahınız size ameliyat sonrası talimatlar verecektir. Çoğu köpek, ameliyattan altı ay sonra tamamen düzelir. Köpeklerin yataklarının kuru, rahat ve soğuk geçirmeyen özellikte olması gerekir. Yatağa atlamadan ulaşabilmeleri önemlidir.
Osteoartrite yatkın olan köpek ırkları
OA, özellikle kilo fazlalığı, yaşlı ve/ya obez olan her köpek ırkında görülebilir ancak sıklıkla şu ırklarda gözlemlenmiştir: Alman Çoban Köpeği, Dachshund, Golden Retriever, Labrador Retriever, Rottweiler, Great Dane, Doberman Pinscher, Mastiff, St. Bernard, Newfoundland, Cavalier King Charles Spaniel, Samoyed
Patipedia notu: Burada yazanlar yalnızca bilgi amaçlıdır. Veteriner hekim kontrolü olmadan hiçbir yöntem uygulanmamalıdır. Köpeğinizde yukarıdakiler gibi belirtiler görüyorsanız derhal uzman bir veteriner hekime danışınız!
İlginizi çekebilir: Köpekler ve Obezite
