Hukuk: Hayvanın Taşınmazdan Tahliyesi

1. “Tahliye” terimi ile kastedilen şudur: Taşınmazın bağımsız bölümlerinde ve ortak yerlerinde beslenen hayvanlardan rahatsız olan kat maliklerinin mahkemeye başvurması sonucunda, mahkeme, gerekli koşullar bulunmaktaysa hayvanın taşınmazdan uzaklaştırılmasına karar vermektedir. Gerekli koşulların uygulamada nasıl kabul edildiğini ve aslında nasıl olması gerektiğini anlatmaya çalışacağım.
2. Uygulanması gereken mevzuat; Türk Medeni Kanunu, Kat Mülkiyeti Kanunu, Hayvanları Koruma Kanunu, Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği, Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi, Hayvan Hakları Beyannamesi
3. Uygulamada, hayvanın taşınmazdan tahliyesinin nasıl gerçekleştiğini inceleyeceğiz.

Yönetim Planına İlişkin Maddeler

• Kat Mülkiyeti Kanunu Madde 28/1/Cümle 1 :“Yönetim planı, yönetim tarzını, kullanma maksat ve şeklini yönetici ve denetçilerin alacakları ücreti ve yönetime ait diğer hususları düzenler.”

• Kat Mülkiyeti Kanunu Madde 28/1/Cümle 2 :“Yönetim planı, bütün kat maliklerini bağlayan bir sözleşme hükmündedir.”

• Kat Mülkiyeti Kanunu Madde 28/3 :”Yönetim planının değiştirilmesi için bütün kat maliklerinin beşte dördünün oyu şarttır.”

1. Yönetim Planında, taşınmazın bağımsız bölümlerinde ve ortak yerlerinde hayvan beslenmesini yasaklayan madde varsa,

• Matbu, kırtasiyeden alınan bütün yönetim planlarında, şu şekilde bir madde bulunmaktadır.

“Kat malikleri, bağımsız bölümlerinde ve ortak yerlerde, hayvanlarını barındıramazlar ve besleyemezler.”

• Matbu yönetim planlarında böyle bir maddenin yer almasının sebebi şu şekilde açıklanabilir.

“Köyden kente göçün yoğun olduğu dönemlerde, bağımsız bölümlerde ve ortak yerlerde, çiftlik hayvanı ya da yabani hayvan beslenmesini önlemek amacıyla, o dönemde yönetim planlarına bu şekilde matbu bir madde eklenmiştir.”

• Yargıtay’ın bu durumlardaki yerleşik içtihadı şu şekildedir:

“Yönetim planında, taşınmazın bağımsız bölümlerinde ve ortak yerlerinde hayvan beslenmesini yasaklayan bir madde varsa, başka bir araştırma yapmaya gerek olmaksızın, hayvanın taşınmazdan tahliyesine karar verilmelidir.”

• Emsal Mahkeme Kararı

İstanbul Anadolu 12. Sulh Hukuk Mahkemesi

Dosya No :2012/542 E.

2013/432 K.

Karar Tarihi :29.03.2013

Olay: Yönetim planında taşınmazın bağımsız bölümlerinde ve ortak yerlerinde hayvan beslenemeyeceğine ilişkin hüküm bulunan bir taşınmazın kat maliklerinden birinin beslediği hayvanın tahliyesi talep edilmiştir.

Karar: Talebin reddine karar verilmiştir.

Gerekçeler:

Hayvan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne, Hayvanları Koruma Kanunu’na, Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi’ne göre, hayvan hak sahibi bir varlık olduğu için, Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre, bütün kat maliklerini bağlayan bir sözleşme niteliğinde olan yönetim planı, hayvanın kişilik hakkını ihlal edemez. Yönetim planında hayvanın kişilik haklarını ihlal eden maddeler bulunduğu takdirde, bu maddeler, Borçlar Kanunu madde 27’ye göre, mutlak butlanla sakattır.

Somut olayda da, çevresine herhangi bir rahatsızlık vermemesine rağmen, sadece yönetim planı uyarınca, hayvanın evden uzaklaştırılması, hayvanın kişilik haklarına aykırılık teşkil etmektedir.

Evden uzaklaştırılan hayvanın ölüme terk edilmeyeceği, barınağa götürüleceği söylenebilir. Ancak, bu söylem, bir insanın evi ile cezaevi koşullarının aynı olduğu söylemi ile eşdeğerdir.

Yönetim planında böyle bir düzenlemeye yer verilmesi, hayvan hakları konusundaki ulusal düzenlemelere ve uluslararası sözleşmelere göre, kanunun emredici hükümlerine ve ahlaka aykırıdır.

Bütün kat maliklerini bağlayan bir sözleşme hükmündeki yönetim planında yer alan bu şekilde bir düzenleme, taşınmazın bağımsız bölümlerinde ve ortak yerlerinde hayvan beslenmesini istemeyen kat malikleri ile isteyen kat malikleri arasındaki dengeyi sağlamadığı, istemeyen gruba hayvanın çevresine rahatsızlık verip vermemesine bakılmaksızın isteyen gruba zorluk çıkarma konusunda keyfi bir güç verdiği için, Borçlar Kanunu’nda düzenlenen genel işlem koşulu niteliğindedir ve bu sebeple hükümsüz sayılmalıdır.

Kat Mülkiyeti Kanunu, Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi, Hayvanları Koruma Kanunu, Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği karşısında genel kanun niteliğindedir ve özel kanunların bulunduğu durumlarda, genel kanun uygulanmaz.

Çevresine rahatsızlık vermeyen bir hayvanın, sadece yönetim planı uyarınca evden uzaklaştırılması, hakkın kötüye kullanılması teşkil etmektedir.

• Yargıtay’ın Onama Kararı

Yargıtay 18. Hukuk Dairesi

Dosya No :2014/6465 E.

2014/12547 K.

Karar Tarihi :11.09.2014

1. Yönetim Planında, taşınmazın bağımsız bölümlerinde ve ortak yerlerinde hayvan beslenmesini yasaklayan madde yoksa,

• Bu kısımda, Türk Medeni Kanunu md. 737/1,2 ve Kat Mülkiyeti Kanunu md. 18/1 devreye girmektedir ve bu kapsamda komşuları rahatsız eden bir durum olup olmadığı araştırılmalıdır.

Kat Maliklerinin Borçlarına İlişkin Madde

• Kat Mülkiyeti Kanunu Madde 18/1 :“Kat malikleri, gerek bağımsız bölümlerini, gerek eklentileri ve ortak yerleri kullanırken doğruluk kaidelerine uymak, özellikle birbirini rahatsız etmemek, birbirinin haklarını çiğnememek ve yönetim planı hükümlerine uymakla, karşılıklı olarak yükümlüdürler.”

Komşu Hakkına İlişkin Maddeler

• Türk Medeni Kanunu Madde 737/1 :“Herkes, taşınmaz mülkiyetinden doğan yetkilerini kullanırken ve özellikle işletme faaliyetini sürdürürken, komşularını olumsuz şekilde etkileyecek taşkınlıktan kaçınmakla yükümlüdür.”

• Türk Medeni Kanunu Madde 737/2 :“Özellikle, taşınmazın durumuna, niteliğine ve yerel adetlere göre komşular arasında hoş görülebilecek dereceyi aşan duman, buğu, kurum, toz, koku çıkartarak, gürültü veya sarsıntı yaparak rahatsızlık vermek yasaktır.”

Şikayetin konusu gürültüyse,

Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği Madde 10/ğ: ”Hayvan sahibi ya da hayvanı muhafaza eden kurum ve kuruluş, sahibi bulunduğu hayvanın ses düzeyini kontrol altına almak üzere, söz konusu hayvan ya da hayvanların yaşama ortamına en yakın konutta bulunan bir yatak odası için ses basıncı düzeyi ve oturma odaları içinde kabul edilebilir ses basıncı düzeyleri ile ilgili olarak 01.07.2005 tarihli çevresel gürültünün değerlendirilmesi ve yönetimi yönetmeliğindeki değerleri sağlamakla yükümlüdür.”

Belirtilen değerlerin aşılıp aşılmadığı, mahallinde uzman bilirkişiler tarafından keşif yapılarak tespit edilir.

Şikayetin konusu güvenlik ise,

Hayvanın saldırgan davranıp davranmadığı ve hayvan sahibinin bu konuda gerekli önlemleri alıp almadığı konusunda,

Tanıklar dinlenir.

Veteriner bilirkişi aracılığı ile keşif yapılır.

Şikayetin konusu çevre kirliliği ise,

Tanıkların dinlenmesi

Fotoğraf, kamera kaydı vb. delillerin toplanması

Kirlilik halen devam ediyorsa, mahallinde keşif yapılarak gözlemlenmesi

4. Konunun en önemli kısmı olan, olması gerekenin ne olduğunu belirlememiz ve uygulamanın da bu şekilde olması için mücadele etmemiz gerekiyor. Olması gereken özetle şudur:

• “Yönetim planında, taşınmazın bağımsız bölümlerinde ve ortak yerlerinde hayvan beslenmesini yasaklayan bir madde olup olmadığına bakılmaksızın, hayvanın durumunun gürültü, güvenlik ve çevre kirliliği açılarından değerlendirilerek karar verilmesi gerekmektedir.”

• Konu içerisinde de belirttiğim gibi, yönetim planlarının içerisinde bu şekilde hayvan beslemeyi yasaklayan bir maddenin bulunmasının sebebi, kedi veya köpek beslenmesinin önüne geçilmek istenmesi değildir, çiftlik hayvanları ve yabani hayvanların beslenmesinin önüne geçilmek istenmesidir. Bu sebeple bu maddenin, “kedi ve köpek beslenmesinin yasaklanmasına” genişletilmemesi gerekmektedir.

• Türk Medeni Kanunu md. 737’de ve Kat Mülkiyeti Kanunu md. 18’de belirtilen koşullar bulunmamasına rağmen, sadece yönetim planında yazdığı gerekçesiyle, hayvanın taşınmazdan tahliyesine karar verilmemelidir.

• Uygulamada, tahliye konusundaki uyuşmazlıklar, genellikle, komşular arasındaki başka konulardaki uyuşmazlıklar sebebiyle gündeme gelmektedir. Uzun yıllar, bağımsız bölümlerde ve ortak yerlerde beslenen hayvanlardan rahatsız olmamış olan kişiler, hayvan besleyen komşularından biriyle herhangi bir problem yaşadığında, hayvan besleyen komşusuna zarar vermek istemektedir ve bunun da en iyi yönteminin komşunun hayvanına zarar vermek olduğunu düşünmektedir. Ancak, bu şekilde hakkın kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumamaktadır, korumamalıdır.

• Yönetim planları, Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre, bütün kat maliklerini bağlayan bir sözleşme hükmünde olsa da, uygulamada, yönetim planlarının inşaatı tamamlayan müteahhit tarafından, zorunlu bir unsur olduğu için kırtasiyeden alınarak tapuya sunulduğu, içeriğinden hiçbir kat malikinin haberdar olmadığı bilinmektedir. Bu şekildeki bir belgede yer alan bir maddenin bütün kat maliklerini bağlaması kabul edilebilir bir durum değildir. Ayrıca, az önce de belirttiğim gibi, uzun yıllar hayvan beslenmesine ses çıkarmamış kişilerin, bir anda buna tepki gösterdiği durumlarda, uzun yıllar hayvan beslenmesine ses çıkarmayarak hayvan beslenmesini yasaklayan maddenin uygulanmamasına örtülü olarak onay verdiği kabul edilmelidir.

Terk Etme Yasağına İlişkin Maddeler

• Hayvanları Koruma Kanunu Madde 5/son :“Ev ve süs hayvanları ile kontrollü hayvanlardan, doğal yaşama ortamlarına tekrar uyum sağlayamayacak durumda olanlar terk edilemez; beslenemeyeceği ve iklimine uyum sağlayamayacağı ortama bırakılamaz.”

• Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi Madde 3 :“Hiç kimse bir ev hayvanını terk edemez”

5. Uygulama İçin Öneriler

1. Yönetim Planının Değiştirilmesi

• Yönetim planının değiştirilmesi için bütün kat maliklerinin beşte dördünün oyu gerekmektedir.

• Bu konuda karar, Kat Malikleri Genel Kurulu’nda alınabilir.

• Kat Malikleri Olağan Genel Kurulu

Yönetim planında gösterilen zamanda toplanır

Yönetim planında zaman gösterilmemişse ocak ayında toplanır.

• Kat Malikleri Olağanüstü Genel Kurulu

Yöneticinin, denetçinin veya kat maliklerinin üçte birinin istemi üzerine toplanır.

1. Kat Maliklerinden İmza Toplamanın Mahkeme Sürecine Etkileri

• Yönetim planında, taşınmazın bağımsız bölümlerinde ve ortak yerlerinde hayvan beslenmesini yasaklayan bir hüküm varsa ve karşınızdaki hakim hayvanın tahliyesine karar vermek için yönetim planında yer alan bu hükmün varlığını yeterli gören bir hakim varsa, imza toplamanın pek bir etkisi olmaz.

• Yönetim planında, taşınmazın bağımsız bölümlerinde ve ortak yerlerinde hayvan beslenmesini yasaklayan bir hüküm yoksa veya böyle bir hüküm bulunmasına rağmen, karşınızdaki hakim, şikayet konusu bakımından inceleme yapılması gerektiğini düşünüyorsa, imza toplamanın olumlu veya olumsuz etkileri olabilir.

ÖRNEK OLSUN: Birkaç bloktan oluşan bir sitede oturuyorsunuz. A Blok ve C Blok birbirlerinden uzakta bulunan iki tane blok. A Blokta beslenen köpeğin gürültü çıkardığı iddia ediliyor. A Blok kat maliklerinden köpeğin gürültü çıkarmadığına dair imza toplarsanız, mahkeme sürecinde lehinize delil yaratmış olurusunuz. Tabi ki bunun aksi de geçerlidir. A Blok’ta yaşayan insanlar köpeğin gürültü çıkardığı yönünde imza verirlerse bu sefer de aleyhinize delil teşkil eder. Ama A Blok’ta beslenen köpeğin gürültüsü ile ilgili olarak C Blok kat maliklerinden imza toplamanın bir faydası olmaz.

1. Ortak Alanlarda Beslenen Hayvanlar Bakımından Yasal Süreçler Yerine Kendi Yöntemlerini Seçen Yönetimler ve Kat Malikleri

• Taşınmazda kamera bulunması halinde, hayvanları kameranın görebildiği alanlarda bulundurmak

• Bütün hayvanlara karne çıkartarak hayvanları sahipli hayvan statüsüne sokmak

• Tartışmanın boyutları çok büyüdüğü takdirde, hayvanın yaşam hakkını korumak için gerekirse geri adım atmak ve hayvanları taşınmazın sınırları dışında beslemek

Çünkü en önemlisi girdiğiniz tartışmada haklı çıkmak değildir, hayvanın yaşam hakkının korunmasıdır.

Av. Barış Karlı

İstanbul Barosu Hayvan Hakları Komisyonu

“Hayvan Hakları Eğitim Destek Programı” sunumudur.